İstiqamət: Analitik kimya və Kimyəvi ekspertiza
- Mürəkkəb tərkibli təbii və senaye obyektlərdə dəmirin(III) miqdarının fotometrik təyini
Mövzunun rəhbəri: professor Çiraqov Famil
İcraçılar: professor Nağıyev Xəlil, dosent Muğalova Gülşən
Məqsəd: Dəmirin(III) mürəkkəb tərkibli təbii obyektlərdə - meyvələrdə və içməli suda spektrofotometrik təyini üçün asetilaseton əsasında sintez edilmiş azobirləşmələr – N-(4-okso-4-fenilbutan-2-iliden)-Nˈ-(2-oksopentan-4-iliden)etilendiamin (R1) və 5-((4-oksopentan-2-iliden)amino)benzol-1,3-disulfoturşudan (R2) istifadə edilmişdir.
Nəticə: Eyniliqandlı komplekslərin tərkibində Fe(III):R komponentlər nisbətinin 1:2, R1 reaktivi ilə əmələ gələn müxtəlifliqandlı komplekslərin tərkibində 1:2:1, R2 reaktivi ilə əmələ gələn müxtəlifliqandlı komplekslərin tərkibində isə 1:2:2 kimi olduğu müəyyən edilmişdir.
Təcrübi əhəmiyyəti: Komponentlərin mikromiqdarlarının təyini üçün əksər hallarda qatılaşdırılaraq ayrılması tələb olunur. Bu məqsədlə daha çox müxtəlif fuksional qruplara malik sintetik sorbentlərdən istifadə olunur. Bütün bunlar qeyri-üzvi ionların müxtəlifliqandlı komplekslərinin tədiqiqi, sintetik sorbentlərlə çox kiçik miqdarlarının qatılaşdırılması və yüksək analitik göstəricilərə malik yeni təyinat metodikalarının işlənib hazırlanmasını aktual məsələ olduğunu göstərir.
- Təbii və sənaye obyektlərində gümüşün fotometrik və sorbsion-fotometrik təyini
Mövzunun rəhbəri: professor Çiraqov Famil
İcraçılar: professor Çiraqov Famil, dosent Məmmədov Polad
Məqsəd: Təbii neftlə çirklənmiş su nümunələrində gümüşün(I) mikromiqdarınınqatılaşdırılaraq fotometrik təyini üçün yeni metodika işlənib hazırlanmışdır. Bunun üçün malein anhidridi-stirol sopolimerinin hidrofob aminlərlə modifikasiyasından alınmış sintetik sorbentlərdən istifadə edilmiş, gümüş(III) ionlarının sorbsiya-desorbsiya tarazlığı araşdırılmışdır.
Nəticə: Gümüşün(I) reaktivlə əmələ gətirdiyi rəngli birləşmənin molyar udma əmsalı və digər spektrofotometrik xarakteristikaları hesablanmışdır. Gümüşün(I) təyini üçün dərəcəli qrafik qurulmuş və Ber qanununa tabeçiliyin gümüşün(I) 0,864-5,184 mkq/ml qatılığı intervalında ödənildiyi müəyyən edilmişdir.
Təcrübi əhəmiyyəti: Elm və texnikanın daimi inkişafı analitik kimyanın qarşısında komponentlərin daha kiçik miqdarlarının təyini, eləcə də istehsal prosesində məhsulun keyfiyyətinə təsir edən miqdarlarının ayrılması kimi çox mühüm aktual məsələ qoyur.
- Fe(III), Cu(II), Ni(II), V(V), Ag(I) və s. metal ionlarının eyni- və müxtəlifliqandlı komplekslər şəklində mürəkkəb tərkibli obyektlərdə təyini
Mövzunun rəhbəri: professor Çiraqov Famil
İcraçılar: dosent Babayev Əhməd, kimya elmləri namizədi Güllərli Ülviyyə
Məqsəd: Piroqallol əsasında sintez edilmiş azobirləşmə 2,2',3,4-tetrahidroksi-3'-sulfo-5'-xlorazobenzolun Al(III), Ga(III), İn(III), Sn(II), Ti(IV), Zr(IV), Hf(IV), Nb(V), Ta(V), Mo(VI) və W(VI) ionları ilə kompleks əmələ gətirməsinə kation tip səthi-aktiv maddələrin təsirinin öyrənilməsi setilpiridin xloridin Ga(III) və Mo(VI), setiltrimetilammonium bromidin Al(III), Ga(III), Nb(V) və Ta(V), dekametoksinin isə W(VI)-ın eyniliqandlı kompleksinin kimyəvi-analitik xarakteristikalarına nəzərəçarpan dərəcədə təsir edərək müxtəlifliqandlı komplekslər əmələ gətirdiyini göstərmişdir. Müxtəlifliqandlı komplesklərin optimal əmələ gəlmə şəraiti müəyyən edilmiş, tərkibindəki komponentlər nisbəti müxtəlif fiziki-kimyəvi metodlarla (izomolyar seriyalar, Starik-Barbanelin nisbi çıxım, tarazlığın sürüşməsi, Asmus və əyrilərin kəsişməsi) təyin edilmişdir.
Nəticə: Müxtəlifliqandlı komplekslərin davamlılıq sabiti uyğun eyniliqandlı komplekslərin davamlılıq sabitləri ilə müqayisədə təxminən 108-1014daha yüksək qiymətə malik olduğu müəyyən edilmişdir.
Təcrübi əhəmiyyəti: Qeyri-üzvi ionların tərkibində donor atomlar saxlayan müxtəlif sinif məlum və yeni sintez edilmiş reaktivlərlə müxtəlifliqandlı komplekslərinin fiziki-kimyəvi analiz metodları ilə tədqiqi, bu ionların qatılaşdırılması üün yeni sorbentlərin sintezi və yüksək analitik xarakteristikalara malik yeni qatılaşdırma və təyinat metodlarının işlənib hazırlanması.
- Fe(III), Cu(II), Zn(II), Cd(II) və s. metal ionlarının qatılaşdırılması və mürəkkəb tərkibli obyektlərdə sorbsion-fotometrik təyini
Mövzunun rəhbəri: professor Çiraqov Famil
İcraçılar: professor Çiraqov Famil, dosent əvəzi Həmidov Sahil, kimya elmləri namizədi Xəlilova Fəqanə
Məqsəd: Tərkibində müxtəlif funksional qrup saxlayan aminlər malein anhidridi-stirol sopolimerinə modifikasiya edilərək yeni sorbentlər sintez edilmiş və onlardan istifadə etməklə kobaltın(II) sorbsion-fotometrik təyini metodikası işlənib hazırlanmışdır.
Nəticə: Sintez edilmiş sorbentlərlə Co(II) ionunun sorbsiya və desorbsiya prosesinə müxtəlif amillərin (maye fazanın pH-ı, ion qüvvəsi, tam sorbsiya tarazlığının yaranması üçün lazım olan vaxt) təsiri tədqiq edilərək qatılaşdırmanın optimal şəraiti müəyyən edilmişdir. Sorbsiya təcrübələri statik şəraitdə aparılmışdır.
Təcrübi əhəmiyyəti: Komponentlərin mikromiqdarlarının təyini üçün əksər hallarda qatılaşdırılaraq ayrılması tələb olunur. Bu məqsədlə daha çox müxtəlif fuksional qruplara malik sintetik sorbentlərdən istifadə olunur.
- Quruluş və xassələri tədqiq edilmiş komplekslərin analitik xassələrinin quruluşundan asılılığının öyrənilməsi
Mövzunun rəhbəri: professor Çiraqov Famil
İcraçılar: professor Xəlil Nağıyev, dosent Abdullayev Rizvan
Məqsəd: Benzoilaseton əsasında yeni üzvi reagent 3-(4'-flüorfenilimin)-1-fenilbutanon-1 sintez edilmişdir və rentgen quruluş analizi ilə onun kristal quruluşu öyrənilmişdir.
Nəticə: Reaktiv kristalları monoklinikdir: a =6.4520 (6) Ǻ, b = 28.685 (2) Ǻ, c = 7.2003 (6) Ǻ, α = 90 °, β = 91.163 (2) °, γ = 90 °, V = 1332.3 ( 2) Å3 , boşluq qrupu P21 / n, Z = 4. Rentgen quruluş analizinin
Təcrübi əhəmiyyəti: Qırmızı və Hövsan soğanlarında dəmirin(III) mikromiqdarının birbaşa müəyyənləşdirilməsi üçün yüksək seçici üsul hazırlanmışdır.